add nepali article

dist/ne/index.html

@@ -139,7 +139,8 @@
           <div class="grid-x">
             <div class="cell">
               <div class="example">
-
+                  <h2 class="eng-text eng-text-heading">पुतली पछ्याइरहेका टेकबहादुर र कपिल</h2><p>चितवन &mdash; पुतली देखेर नरमाउने को होला र&nbsp;? चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा पर्यटक डुलाउने पुराना नेचर गाइड टेकबहादुर गुरुङ भन्छन्, ‘विदेशी पर्यटक कोही त पुतली मात्रै हेरौँ भनेर पनि आउँछन्&nbsp;। नभए पनि पुतली देखेपछि त्यसका बारेमा गहिरो रुचि राख्छन्&nbsp;।’</p> <div class="image"><figure><img class="image-caption image-9666594" data-path="https://assets-cdn-api.ekantipur.com/thumb.php?src=https://assets-cdn.ekantipur.com/uploads/source/news/kantipur/2024/miscellaneous/tek-ra-kapil-1982024125206-1000x0.jpg&w=1001&h=0" data-src="https://assets-cdn-api.ekantipur.com/thumb.php?src=https://assets-cdn.ekantipur.com/uploads/source/news/kantipur/2024/miscellaneous/tek-ra-kapil-1982024125206-1000x0.jpg&w=1001&h=0" alt="पुतली पछ्याइरहेका टेकबहादुर र कपिल" src="https://assets-cdn-api.ekantipur.com/thumb.php?src=https://assets-cdn.ekantipur.com/uploads/source/news/kantipur/2024/miscellaneous/tek-ra-kapil-1982024125206-1000x0.jpg&w=1001&h=0"></figure></div> <p>टेकबहादुरलाई सुरुमा पुतलीबारे खासै जानकारी थिएन&nbsp;। औपचारिक शिक्षा पनि धेरै नलिएका गुरुङले पर्यटकलाई कसरी यसका बारेमा बुझाउने&nbsp;? यो उनका लागि चुनौतीपूर्ण थियो&nbsp;। तर उनले पुतलीका बारेमा भएका र भेटेका सबै जानकारी बटुल्दै गए&nbsp;। देखेजतिका पुतलीका फोटो खिच्न सुरु गरे&nbsp;।</p> <p>१० वर्ष यसमा केन्द्रित भएर लागेका गुरुङलाई अर्का साथी कपिलप्रसाद पोखरेलले पनि साथ थिए&nbsp;। कपिल पनि पहिला नेचर गाइड नै थिए&nbsp;। पछि वन्यजन्तु प्राविधिक भएर राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषमा लामो समय काम गरे&nbsp;। त्यही बेला अरु जीव-जनावरसँगै पुतलीका तस्बिर खिचे&nbsp;।<br></p><p>यी दुईले पुतलीका तस्बिर मात्रै हैन, धेरै खाले जानकारी पनि बटुले&nbsp;। उनीहरुले निधो गरे, ‘यो जानकारी सार्वजनिक गर्नु पर्दछ&nbsp;। त्यसैले किताब निकालौं&nbsp;।’ नेपालमा पुतलीका बारेमा थोरै किताब प्रकाशित छन्&nbsp;। त्यसमा पनि नेपालीले नै लेखेका किताब अझै कम छन्&nbsp;।</p><p>उनीहरुसँग किताबलाई पुग्ने तस्बिर र विवरणहरु प्रशस्तै भए&nbsp;। वन र वन्यजीवसँग लामो संगत गरेका कारणले मात्रै उनीहरुले यी विवरणहरु जुटाएका थिए&nbsp;। ‘हामी कामका हिसाबले अनुभवी भइयो&nbsp;। तर विद्वान् हैनौं&nbsp;। हामीले मात्रै किताब निकाल्दा त्रुटि होला कि भन्ने लाग्यो र साक्षी बस्न एक जनाको सहारा खोज्यौं,' कपिलले भने&nbsp;।</p><p>त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट जीवशास्त्रमा एमएस्सी गरेका किरण थापा मगर उनीहरुलाई सहयोग गर्न तयार भए&nbsp;। यसरी १६० पेजको चिल्लो कागजमा रंगीन फोटोसहितको ‘फिल्ड गाइड, बटरफ्लाइज अफ चितवन, नेपाल’ नामको किताब तयार भयो&nbsp;।</p><p>तीन जनाकै नाम राखेर सो पुस्तक हालै सार्वजनिक भयो&nbsp;। यो किताबमा ३१२ वटा पुतलीका रंगीन चित्र र उनीहरुबारेका जानकारीहरु समेटिएका छन्&nbsp;। ‘यसो हेर्दा पर्यटक घुमाउने नेचर गाइडका लागि मात्रै हो कि भन्ने पनि लाग्ला तर यो किताब जीव विज्ञानका बारेमा रुचि राख्ने, पुतलीका बारेमा बुझ्न खोज्ने पत्रकार, अध्ययन अनुसन्धानकर्ता र विद्यार्थी सबैका लागि उपयोगी छ,' टेकबहादुरले भने&nbsp;। </p><p>टेकबहादुर राप्ती नदी तरेर जानु पर्ने चितवन निकुञ्जभित्र रहेको बस्ती सौराहादेखि दक्षिणको पदमपुर गाउँमा वि.सं. २०१७ को वैशाखमा जन्मेका हुन्&nbsp;। सौराहा आएर उनले वि.सं. २०४९ देखि पर्यटक डुलाउने गाइड पेसा अपनाए&nbsp;। आफ्नो औपचारिक शिक्षा कक्षा सातसम्म हो भन्छन् उनी&nbsp;। तर तालिम र विदेशी पर्यटकको संगतले उनी अंग्रेजी बोल्न, बुझ्न र पढ्न पनि सक्षम हुँदै गए&nbsp;।</p><p>सरकारले पदमपुरलाई स्थानान्तरण गरेर राजमार्गदेखि उत्तर जुटपानी आडमा नयाँ बस्ती बसाल्यो&nbsp;। तर टेकबहादुर त्यता गएनन्&nbsp;। उनको घर अहिले रत्ननगर नगरपालिका–६ बछौली सौराहामा छ&nbsp;। निरन्तर पथप्रदर्शक गर्दै आएका टेकबहादुरलाई बेलाबेलामा खास गरेर विदेशी पर्यटकले पुतलीका बारेमा सोध्दा नाजवाफ हुनु परेको थियो&nbsp;। एक पटक उनी चितवनमा चरा हेर्न आएका दुई जना विदेशी पर्यटकलाई लिएर काठमाडौंसम्म गए&nbsp;।</p><p>काठमाडौंमा ती विदेशी पुतली देखेर निकै रमाए&nbsp;। आफूहरुले निकै दुर्लभ पुतली देख्न पाएको उनीहरुले सुनाउँदा टेकबहादुर छक्क परे&nbsp;। ‘यो आजभन्दा २० वर्षअघि काठमाडौंमा भएको कुरा हो&nbsp;। ती विदेशीहरुले जुन पुतलीलाई दुर्लभ भनेर रमाइरहेका थिए, त्यो त मैले चितवनमा धेरै देखेको थिएँ&nbsp;। त्यो घटनापछि मलाई पुतलीका बारेमा जान्न, बुझ्न उत्सुकता बढ्दै आयो,' टेकबहादुरले सुनाए&nbsp;।</p><p>पुतलीका बारेमा बुझ्दै गहिरिदै जाँदा उनले बाघ, गैंडा र अन्य ठूला जीव जनावरका बारेमा धेरैले चासो राखे पनि पुतलीका बारेमा कमैले ध्यान दिएको पत्तो पाए&nbsp;। ‘जुन वनमा बाघ छ, त्यहाँको पर्यावरण र इको सिस्टम राम्रो र स्वस्थ छ भनेर बुझ्नु पर्दछ&nbsp;।</p><p>पुतलीका हकमा पनि त्यही नै हो&nbsp;। पानीको राम्रो स्रोत भएको, विविध खाले वनस्पति भएको ठाउँमा धेरै पुतली हुन्छन्&nbsp;। तर बाघको जस्तो चासो पुतलीको कसले राख्ने&nbsp;?' उनले भने&nbsp;। वनजंगल, घरगाउँ, सहरबजारका गल्ली जहाँ देखिन्छन्, उनले पुतलीका फोटोहरु खिच्न थाले&nbsp;। तिनका बारेमा बुझ्न विभिन्न सामग्रीहरुको सहयोग लिए&nbsp;।</p><p><img src="https://assets-cdn.kantipurdaily.com/uploads/source/news/kantipur/2024/miscellaneous/putaliharu-1982024125212-1000x0.jpg" alt="" class="" data-mce-src="https://assets-cdn.kantipurdaily.com/uploads/source/news/kantipur/2024/miscellaneous/putaliharu-1982024125212-1000x0.jpg"></p><p>‘चितवनका पुतलीका बारेमा अलि पुरानो विवरण टाइगर टप्स जंगल लजले निकालेको रहेछ&nbsp;। त्यसमा त्यस्तै सय जति पुतलीको विवरण छ,’ उनले भने&nbsp;। नेपालमा ‘पुतली बाजे’का नामले परिचित कोलेन स्मिथले चितवनमा पाइने २४७ वटा पुतलीहरुको विवरण राखेको गुरुङले बताए&nbsp;।</p><p>कपिलप्रसाद पोखरेल वि.सं. २०१९ असारमा जन्मेका हुन्&nbsp;। उनले वि.सं. २०४० देखि नेचर गाइडको पेसा अपनाए&nbsp;। नौ वर्ष नेचर गाइड गरेका उनले बीचमा यो काम छाडेर वि.सं. २०५० देखि राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषको सौराहा कार्यालयमा वन्यजन्तु प्राविधिकका रुपमा काम सुरु गरे&nbsp;।</p><p>उनको जिम्मेवारी भनेको जीवजनावरहरुको अभिलेख राख्ने थियो&nbsp;। टेकबहादुरको जस्तै उनको पनि औपचारिक शिक्षा धेरै छैन&nbsp;। तर अनुभवका आधारमा काममा भिज्दै गएको उनले बताए&nbsp;। ठूला जीव जनावरका बारेमा सबैको चासो हुन्थ्यो&nbsp;। देख्दा सुन्दर, अकारमा सानो र संवेदनशील देखिने पुतलीको सोधीखोजी कसैले नगरे पनि उनी आफैंले पुतलीका तस्बिरहरु खिच्दै गरे&nbsp;।</p><p>एक पटक राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषको सौराहा कार्यालयले तीन महिनाका लागि चुरे क्षेत्रमा जीवजनावरहरुको सर्भे गर्ने भयो&nbsp;। त्यहाँ टेकबहादुर र कपिलसँगै भए&nbsp;। चिनजान पुरानै थियो&nbsp;। तर त्यो भेटले पुतलीकै क्षेत्रमा केही प्रभावकारी काम गर्ने निचोडमा दुवै जना पुगे&nbsp;। त्यसपछि जंगल सफारी, जंगल वाक, डुंगा सफारी जहाँ भेटिन्छ, पुतलीको फोटो खिच्ने र विवरण राख्ने काम दुवै जनाले सुरु गरे&nbsp;।</p><p>लगभग १० वर्ष यसरी काम गरेपछि उनीहरुलाई लाग्यो किताब निकालौं&nbsp;। त्यसपछि उनीहरुले आफूले गरेको कामका बारेमा पिट नाम गरेका विदेशी विज्ञ, नेपालका पुतलीविज्ञ भैया खनाल र पुतलीका बारेमा लेख्दै आएका महेन्द्र लिम्बूसँग सल्लाह लिए&nbsp;। पुतली बाजे कोलेन स्मिथका किताब हेरे&nbsp;। उनीहरुले फोटोहरु धेरै खिचे पनि प्रजातिका हिसाबले ३१२ जातका पुतली भेट्टाएका रहेछन्&nbsp;।</p><p>‘तीमध्ये २६४ पुतली चितवनमा पाइएका थिए&nbsp;। कोलेनले २४७ रेकर्ड गरेका थिए&nbsp;। हामीले २६४ पुर्‍यायौँ&nbsp;। त्यसपछि पनि थप पाँचवटा नयाँ पुतली हामीले भेटेका छौं,' टेकबहादुरले सुनाए&nbsp;। पर्यावरण, जैविक विविधता र कृषि क्षेत्रका लागि उपयोगी भए पनि पुतलीमाथि संकट बढ्दो छ भन्छन् टेकबहादुर&nbsp;। कृषिमा विषादीको प्रयोग, जंगल कम हुनु, डढेलोले असर गर्नु जस्ता कारणले पुतलीलाई समस्या परेको उनले बताए&nbsp;।</p><p>‘सहरीकरणले हरियाली घटेको छ&nbsp;। बगैंचाहरु छैनन्&nbsp;। पुतलीलाई गाह्रो छ,’ उनले भने&nbsp;। मिचाहा प्रजातिका झारहरु माइकेनिया, पार्थेनियम पुतलीले मन पराएको देखेका छन्&nbsp;। यसका बारेमा राम्रो अध्ययन हुनुपर्ने उनको मत छ&nbsp;। पुतलीका तस्बिरहरुसहित प्रकाशित किताबमा पुतलीको महत्व र जीवनचक्रका बारेमा पनि सामग्रीहरु छन्&nbsp;। त्यसैले यो किताब पुतली संरक्षणमा सहयोगी हुन सक्ने उनीहरुको विश्वास छ&nbsp;। </p>
+
               </div>
               <div class=" font-check">
                   <h1 class="title">फन्ट जाँच</h1>