Best practice samenwerking begrippenkader en informatiemodel #56

[fterpstra]

pldn/nederlands-profiel-voor-stelselcatalogi#56

Bakkej commented on Dec 22, 2022 •
Als we kijken naar het informatiemodel (nu even conform mim) en het begrippenkader zien we veel overlap. Zo kunnen we bijvoorbeeld naast begrippen ook modelelementen voorzien van definities, toelichtingen ect (zie mim).

Ik zou graag een best-practice zien over hoe we moeten omgaan met het beschrijven van het modelelement en het gerelateerde begrip en hoe dicht deze bij elkaar moeten liggen. Willen we het informatiemodel spiegelen in het begrippenkader (plus een beetje) of iets ander?

Momenteel hebben we in thesaurus.ttl een begrip "heeft topbegrip". Dit is afgeleid van skos:hasTopConcept. Maar we hadden net zo goed voor "is topbegrip van" kunnen kiezen (of ervoor om beide richtingen als begrip te definieren).
Ook hadden we voor alleen "topbegrip" kunnen kiezen als begrip.

Hetzelfde speelt een beetje voor "bron" We hebben het hier over "een bron", wat eigenlijk gaat over de rol van een bepaald document. Deze rol leggen we vast met een verwijzing naar het document (vanaf het begrip met dct:source). Deze relatie noemen we nu ook "bron" (maar zou ook bronverwijzing kunnen zijn).
Welke begrippen zijn hier nodig?

Eén begrip "Bron" die het onderwerp (dct:subject) is van de modelelementen "dct:source" en "dct:BibliographicResource" (of een andere taalbinding..) of een specifieke begrippen voor beide modelelementen?

@Bakkej Bakkej added the enhancement label on Dec 22, 2022
Bakkej added a commit that referenced this issue on Jan 2, 2023
@Bakkej
verduidelijking terminologie bronverwijzingen …
8d53d9d
@KoosBoersma
Collaborator
KoosBoersma commented on Feb 2, 2023 •
Ik heb nog een aanvulling. Intern heb ik een discussie met een modelleur die graag de definitie van begrippen wil maken binnen het informatie model. Dit ipv vanuit het model verwijzen naar een begrippenkader. Reden: het is zo lastig als een begrip niet bestaat en het model is leidend.

Ik ben het niet eens met deze denklijn en zie een informatie model als iets anders dan een begrippenkader.

Graag jullie aanvullingen en volgens mij ook een item in deze discussie/issue.

@plbt5
plbt5 commented on Mar 1
Separation of concerns is hier leidend. Met name zoals bedoeld binnen MIM:

Mim-4: Technology concern
Mim-3: Application concern (inclusief functionele ook de extra-functionele *-ilities)
Mim-2 en -1: semantisch concern
Wat is het verschil tussen MIM-2 en MIM-1? Vanuit semantisch perspectief is er geen verschil; zowel MIM-2 als MIM-1 behandelen het semantisch concern, oftewel, waar verwijzen de gegevens naar in de realiteit? Beide zijn modellen die de realiteit beschrijven, en tussen die modellen zou geen licht mogen zitten.

Het verschil zit in het publiek van MIM-1 en MIM-2:

Op MIM-1 zijn dat mensen; mensen die definities kunnen lezen, de broader/narrower taxonomische relaties kunnen interpreten en daarmee onder elkaar kunnen duiden wat het begrip is dat achter een (gedefinieerde) term schuilt.
Op MIM-2 zijn dat -primair- computers; computers die geen begrip kennen, en het onderscheid tussen de digitale wereld en de waarachtige realiteit niet kennen. Sterker: waarvoor de realiteit niet bestaat. Op basis van zowel logische als ontologische principes worden de definities van de termen op MIM-1 gemodelleerd in een computationele vorm; hierbij wordt tegenwoordig de technologie van ontologie en het semantic web gebruikt. Deze computationele vorm is een voor applicaties toegankelijke referentie van de realiteit waartegen de applicatie haar gegevens en de gegevensverwerking kan valideren.
De uitdaging op MIM-2 is om de werkelijkheid zodanig te beschrijven dat het past op het gekozen perspectief op die werkelijkheid. Het MIM-2 model zal abstraheren van de werkelijkheid. Dat vereist de kunst van het weglaten; wat valt buiten het domeinperspectief, en hoe zijn de delen die erbinnen vallen aan elkaar gerelateerd? Zullen de instanties van de ontologie ook precies die werkelijkheid uitsnijden die we bedoelen. Oftewel, komen de uitspraken over de werkelijkheid die de ontologie toestaat, overeen met de uitspraken over de werkelijkheid die we bedoelden? En hebben we daar geen modelleerfouten gemaakt: de chirurg die zijn eigen hartoperatie uitvoert, omdat het model toelaat dat dezelfde persoon zowel de rol van chirurg als patient kan hebben. In dit voorbeeld laat het model meer toe dan we willen dat het uitdrukt, en moeten er restricties worden toegevoegd om de ongewenste uitspraken over de werkelijkheid te verbieden. Maar andersom kan ook: een model van een tenniswedstrijd die alleen mensen met 2 benen toestaat, terwijl rolstoeltennis ook bedoeld is toe te staan.

Omdat MIM-1 de menselijke variant duidt èn (als het goed is) dezelfde semantiek uitdrukt als MIM-2, is MIM-1 het zeer nuttig voor GUI-ontwerpers. Invulvensters kunnen gelabeld worden met het MIM-1 skos:prefLabel, de bijhorende helptekst kan worden gevuld met de MIM-1 skos:definition, evt. aangevuld met skos:comment of skos:editorialNote. Idem voor resultaten na gegevensverwerking die iets zeggen over de werkelijkheid. Daarmee consolideert de GUI-ontwerper dat hetgeen wordt gepresenteerd aan de mens, in lijn is met de wijze waarop de applicatie de gegevens verwerkt, omdat die laatste juist op basis van de MIM-2 ontologie wordt vormgegeven.

Separation of Concerns: een prachtig principe dat in dit specifieke geval de semantiek loosely coupled met de (applicatie)gegevens. In theorie dan, want voorlopig hebben we het nog niet op deze manier uitgerold. Maar dat is wel precies wat we binnen de nationale politie aan het doen zijn.